Η γένεση ενός επιθυμούντος υποκειμένου

Πολλές φορές αρκεί μόνο η αναγγελία μιας κύησης για να διατυμπανίσει ότι Η σχέση δεν υπάρχει: της μητέρας με τον πατέρα, η σχέση με τις οικογένειες καταγωγής, με το σώμα, με το ίδιο το παιδί.

[...] 

Από τη γέννηση της ιδέας ενός παιδιού ως τη γέννηση του ανθρώπινου θηλαστικού, τα ίχνη της φαντασίωσης και της απόλαυσης του υποκειμένου διαπερνούν όλες τις διαφορετικές φάσεις της περιγγενητικής περιόδου. Η θέληση απόκτησης παιδιού, δεν είναι καθόλου απαραίτητο να μεταφράζεται σε θέληση να κυοφορηθεί ένα παιδί, να γεννηθεί ή να μεγαλώσει. Η θέληση για σύλληψη είναι διαφορετική από τη θέληση για κύηση, για τοκετό, για θηλασμό ή τελικά για το μεγάλωμα ενός παιδιού. Μια γυναίκα μπορεί να αγωνίζεται να συλλάβει, αλλά να μην αντέχει να κυοφορεί, να γεννήσει ή να έχει ένα παιδί. Δεν θα ξεχάσω την αναφορά του Φ. Ανσερμέ στη γυναίκα που έκανε άμβλωση μετά από χρόνια προσπαθειών εξωσωματικής. Άλλο παράδειγμα είναι σύλληψη με δανεικά ωάρια που καταλήγει σε άρνηση της γυναίκας να αναγνωρίσει το παιδί που θα γεννήσει ως δικό της. Στο όνομα του νόμου που προασπίζει τη διαφορετικότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα, ερχόμαστε διαρκώς αντιμέτωποι με μία προς μία απόλαυση που νομοθετείται αναγκαστικά εκ των υστέρων, για να πλαισιώσει τα παιδιά που γεννιούνται, με όλους τους σύγχρονους τρόπους αναπαραγωγής και συγγένειας. Πρόκειται για επινοήσεις που προκαλούν το Συμβολικό για τη χρήση ή την παραγωγή νέων σημαινόντων προκειμένου να περιγραφεί εν τέλει ο τρόπος απόλαυσης του σύγχρονου υποκειμένου.

Ακόμα και αν μιλάμε για φυσιολογική σύλληψη, κάποια υποκείμενα μαρτυρούν ότι δεν νιώθουν μητέρες αν δεν γεννήσουν φυσιολογικά ή αν δεν θηλάσουν, αναδεικνύοντας στην περίπτωσή τους, ότι η θέληση για παιδί αφορά μάλλον την απόλαυση του ίδιου σώματος μέσω του τοκετού ή του θηλασμού και όχι το να έχεις ένα παιδί. Υπάρχουν γυναίκες που «εξαπατήθηκαν» γιατί η εγκυμοσύνη δεν είναι αυτό που φαντάζονταν και το σώμα τους αποτελεί πλέον μια ετερότητα που τους δημιουργεί αποστροφή ή τις καθιστά άρρωστες και ανάπηρες.

Η πρόοδος της επιστήμης έχει φέρει την κύηση πολύ πιο κοντά στον θάνατο. Το έμβρυο είναι υποψήφιο να αποβληθεί αν δεν περάσει τις εξετάσεις για την αρτιότητά του. Οι γονιμοποιήσεις σε μεγάλη ηλικία οδηγούν σε πολύδυμες κυήσεις, με αυξημένες πιθανότητες προωρότητας και γενετικών ανωμαλιών. Η αμνιοπαρακέντηση είναι πιο επικίνδυνη στην πολυδυμία, ενώ οι επεμβάσεις μείωσης, θέτουν σε κίνδυνο το υγιές έμβρυο ή καταλήγουν στο να κυοφορεί η γυναίκα παράλληλα ένα ζωντανό και ένα νεκρό έμβρυο.

[...]

Η εμπειρία του τοκετού, ανεξάρτητα από το είδος, μπορεί για κάποιες να είναι της τάξης του τραυματικού, να σηματοδοτήσει ακόμα και την έναρξη μιας σοβαρής αποσταθεροποίησης, με τις εικόνες, την τομή, το αίσθημα της παραβίασης και του τραβήγματος στο σώμα να επανέρχονται επίμονα σαν ανεξίτηλες εικόνες.

[...]

Η έλευση ενός παιδιού, ακόμα και όταν η βιολογική συγγένεια έχει εξασφαλιστεί, δεν αρκεί για να επιτρέψει σε όλα τα υποκείμενα να εκπροσωπηθούν από το σημαίνον «μητέρα». [...] Το attachment parenting, οι ακτιβιστές του αποκλειστικού θηλασμού (lactivists), η συγκοίμηση και η αποκλειστική διάθεση της μητέρας στο παιδί, είναι κινήματα που έχουν φανατικές υποστηρίκτριες μητέρες που ταυτίζουν τον οποιονδήποτε αποχωρισμό με βίαιη αποκοπή που τραυματίζει ανεπανόρθωτα το παιδί. Στον αντίποδα βρίσκονται όσες υποφέρουν από τις ενοχές τους που δεν επιτυγχάνουν αυτό το ιδανικό.

Μαθαίνουμε λοιπόν για παιδιά που θηλάζουν και κοιμούνται με τους γονείς λίγο πριν την εφηβεία, εφόσον εναπόκειται στο παιδί να αποφασίσει αν και πότε επιθυμεί να σταματήσει να χρησιμοποιεί το σώμα της μητέρας. Το ερώτημα είναι αν μπορεί να γεννηθεί μια τέτοια επιθυμία. Δυστυχώς, είμαστε συχνά αντιμέτωποι με ένα: Υπάρχει σχέση μητέρας – παιδιού και η μητέρα το ξέρει με τις ευλογίες της ψυχολογίας. Οι μητέρες ψάχνουν την επικύρωση της απόλαυσής τους σε manuals γονεϊκότητας και τη βρίσκουν. Το παιδί, ως ζωντανό ον προερχόμενο από το σώμα της μητέρας, αποτελεί ιδιαίτερα πρόσφορο έδαφος για την επιστροφή στο πραγματικό του αντικειμένου της μητρικής φαντασίωσης. Το παιδί μπορεί να αποτελέσει κάλλιστα έναν συμπυκνωτή απόλαυσης για τη μητέρα, με τρόπο που η γέννησή του δεν συνεπάγεται απαραίτητα και τη γένεση ενός επιθυμούντος υποκειμένου, κυρίως όταν η μητέρα γίνεται ο νόμος, χωρίς να αφήνει κανένα περιθώριο στην επιθυμία· έχει τότε μια λύση και έναν κανόνα για όλα, γνωρίζει τι θέλει το παιδί και το ανάγει σε απαράβατο νόμο, παρά μόνο σε μια ολόφραση.

Όταν το παιδί είναι ο παρτενέρ σύμπτωμα, είναι ravage ή όταν τοποθετείται σε θέση σινθώματος για τη μητέρα, δίνοντάς της σώμα, ταυτότητα και προορισμό, τότε ποιος τρίτος όρος θα εισάγει την έλλειψη; Ο λακανικός ψυχαναλυτής έρχεται να προτείνει στους γονείς μια διαφορετική ανάγνωση του αποχωρισμού ως μη τραυματικού, προσπαθώντας να εισάγει κάτι της τάξης της έλλειψης και να λειάνει τις αιχμές των ιδανικών. Το στοίχημα έναντι του ιδανικού της μητρότητας, είναι να αντέξει το υποκείμενο να είναι μια bad-enough mother. Όπως αναφέρει ο Ε. Λωράν, ο ψυχαναλυτής μάχεται να αναδείξει την ιδιαιτερότητα κάθε περίπτωσης, χωρίς να προσπαθεί να τη μεταφέρει στην επόμενη περίπτωση, σαν ένα εγχείρημα εφαρμογής ιδανικών. Αυτό δεν σημαίνει ότι το υποκείμενο μπορεί να τυραννά όλον τον κόσμο - εν προκειμένω το εν τη γενέσει υποκείμενο - στο όνομα της ιδιαιτερότητάς του.



Πηγή: Αποσπάσματα από το κείμενο Από το παιδί ως αίτιο στο ενσαρκωμένο παιδί: στιγμιότυπα από ένα Κέντρο Ημέρας για την κλινική της περιγεννητικής περιόδου

Εικόνα: Joanna Nix-Walkup


Εκτύπωση   Email

Ο ιστότοπος χρησιμοποιεί cookies για την βελτίωση της εμπειρίας των χρηστών του. Τα cookies προτιμήσεων επιτρέπουν σε έναν δικτυακό τόπο να «θυμάται» τις επιλογές του χρήστη, όπως τη γλώσσα ή την περιοχή, που αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρεται ο δικτυακός τόπος ή την εμφάνιση του δικτυακού τόπου.