Για αιώνες η ανδρική ταυτότητα συνδιαµορφωνόταν και συµβάδιζε µε τις εκάστοτε κοινωνικοοικονοµικές συνθήκες, αντανακλώντας ταυτόχρονα τις κυρίαρχες αντιλήψεις περί ανδρισµού, ενώ τις περισσότερες φορές ήταν συνυφασµένη µε χαρακτηριστικά γνωρίσµατα, όπως η σωµατική δύναµη, η επιβολή ελέγχου και εξουσίας, η φιλοδοξία, η σκληράδα και ο ανταγωνισµός.
Μεταγενέστερα, τα στοιχεία που επικράτησαν σε µεγάλο βαθµό και πλαισίωσαν την ανδρική ταυτότητα περιορίστηκαν στην απόκτηση χρηµάτων µέσω της εργασίας, στο κύρος που απορρέει από την κοινωνική θέση, στην αποσιώπηση της συναισθηµατικής πλευράς του άνδρα, ενώ σε σχέση µε τον πατρικό του ρόλο τα στοιχεία αυτά εξαντλήθηκαν στην έννοια του ‘’χορηγού’’ υλικών αγαθών, διατηρώντας σε µεγάλο βαθµό την έλλειψη επικοινωνίας και συναισθηµατικής εγγύτητας µε τα παιδιά του.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες ο πατρικός ρόλος δεν κατάφερε να ευοδώσει και να αποκτήσει τη σηµασία που έχει αρχίσει να παίρνει σήµερα, καθώς επισκιάστηκε από τη σκληρή και άτεγκτη ανδρική πλευρά [...]
Τα τελευταία χρόνια όµως κάτι αρχίζει να αλλάζει. Η έννοια της πατρότητας µοιάζει να επαναπροσδιορίζεται και να εξελίσσεται σαν µια συνθήκη ιδιαίτερα σηµαντική αλλά και απαραίτητη για την καλή ψυχοσυναισθηµατική υγεία ολόκληρου του οικογενειακού συστήµατος, του οποίου µέρος είναι και ο ίδιος ο άνδρας.
Ο Recalcati (2016) προσδιορίζει µε ρεαλιστικό τρόπο τη σηµασία της πατρότητας, κάνοντας λόγο για τη µετάβαση από την εποχή της αµετάκλητης δύσης του πατέρα στην εποχή του Τηλέµαχου, ο οποίος ατενίζει το πέλαγος, προσδοκώντας να επιστρέψει κάτι από τον πατέρα. Ωστόσο από το πέλαγος αναφέρει, δεν επιστρέφουν µνηµεία, αήττητοι στόλοι, κοµµατικοί ηγέτες, ισχυροί και χαρισµατικοί αρχηγοί, άνθρωποι – θεοί…, αλλά.. πατέρες εύθραστοι, ευάλωτοι,…ωροµίσθιοι δάσκαλοι, µετανάστες, εργάτες, απλοί µάρτυρες τού πώς µπορεί να µεταδοθεί στα παιδιά και στις νέες γενιές η πίστη στο µέλλον, η έννοια του ορίζοντα…. Ο πατέρας για τον οποίο µιλάει, είναι ένας πατέρας εξανθρωπισµένος, ανίκανος να πει ποιο είναι το νόηµα της ζωής αλλά ικανός να δείξει µέσα από τη µαρτυρία του προσωπικού του βίου ότι η ζωή µπορεί να έχει νόηµα (σελ.13-14).
[...]
Οι πατέρες προετοιµάζουν τα παιδιά τους για τις προκλήσεις της ζωής, ασκώντας τα στις αρετές όπως η αγάπη, η υποµονή, ο σεβασµός προς τους άλλους, η ανάληψη της προσωπικής ευθύνης και του καθήκοντος. Οι πατέρες επίσης εισάγουν τους κανόνες στην καθηµερινή ζωή των παιδιών τους, καθώς και την έννοια της πειθαρχίας, της δικαιοσύνης και της αµεροληψίας.
[...]
Κάθε φορά που ο πατέρας συµβάλλει έµπρακτα στη διαµόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού του είναι πολύ πιθανό να ανακαλύπτει και ο ίδιος κοµµάτια του δικού του εαυτού, άγνωστα µέχρι εκείνη τη στιγµή ή καλά κρυµµένα αλλά σηµαντικά και απαραίτητα και στη δική του ζωή (Μπαρµπαλιού, 2016). Πρόκειται για µια µορφή αυτογνωσίας κατά την οποία µοιάζει να ανοίγεται µπροστά του ένας ενδιαφέρον ανεξερεύνητος κόσµος, ο οποίος του προσφέρει µια διαφορετική οπτική της πραγµατικότητας που µας περιβάλλει και η οποία φαίνεται ότι µπορεί να λειτουργήσει ως διέξοδος σε πολλά αδιέξοδα της καθηµερινότητάς του.
[...]
Τις τελευταίες δεκαετίες η ανδρική ταυτότητα µοιάζει να αποκτά µια διαφορετική διάσταση, την πατρότητα. Η µέχρι πρότινος αρρενωπότητα, που ήταν τυλιγµένη στην αγριάδα του πολεµιστή και στην επαγγελµατική επιτυχία, παραχωρεί σταδιακά τη θέση της σε κάτι διαφορετικό. Ο ανδρισµός σε αυτή τη φάση ενστερνίζεται την τρυφερότητα του πατρικού ρόλου, εναρµονίζοντάς την µε στοιχεία που ήδη προϋπάρχουν.
Πηγή: Αποσπάσματα από το κείμενο Πατρότητα, η αναδυόμενη νέα διάσταση της ανδρικής ταυτότητας
Εικόνα: Anis Rahman