Από το Κλινικό Ημερολόγιο του Σάντορ Φερέντσι, 5 Απριλίου 1932:
"Κάθε μίσος είναι, στην πραγματικότητα, ψυχοπαθητική προβολή. Όταν προκαλούμε πόνο σε κάποιον, ή όταν αφαιρούμε από αυτόν αγάπη, παράγεται ψυχική οδύνη. Η ορθολογική αντίδραση μπροστά σε αυτήν την κατάσταση θα έπρεπε να ήταν η λύπη, με ταυτόχρονη διατήρηση της πραγματικής αγάπης, δηλαδή κάτι σαν: τον αγαπώ όπως πριν, δεν μ’ αγαπά πια, τι ψυχικό πόνο που πρέπει ν’ αντέξω! Η αντίδραση του μίσους, αντίθετα, είναι εντελώς εξωπραγματική. Αν με έχουν κακομεταχειριστεί, αρχίζω να ισχυρίζομαι: δεν τον αγαπώ, τον μισώ, και αντί να περάσω μέσα από μία διαδικασία αισθήματος πραγματικού πόνου, του επιβάλλω κάποιο πλήγμα φυσικό ή ηθικό. Μέσω αυτού του τρόπου, επιτυγχάνω ότι θα είναι αυτός που θα υποφέρει από εδώ και πέρα, και όχι εγώ. Επιτυγχάνω έτσι λοιπόν να μετατοπίσω τον πόνο μου, απόλυτα ή μερικά, σε κάποιον άλλο. Ο παρανοϊδής μηχανισμός μπορεί επίσης να εκδηλωθεί μέσω του γεγονότος ότι η μετατόπιση διευρύνει τον κύκλο της και το μίσος αποκτά εύρος που αγγίζει το σύνολο μίας οικογένειας, ενός έθνους, ενός είδους. Λόγω της μετατόπισης και της ποιότητας της προβολής που προσδένεται με αυτόν τον τρόπο πάνω στο μίσος, καθίσταται δύσκολο επίσης, ή ακόμα και αδύνατον, το μίσος, κατά το παράδειγμα του πένθους, να μπορέσει ν’ απομειωθεί φιλοσοφικά, ή να σβήσει σταδιακά με κάποιον άλλο τρόπο. Αν ο πληγωμένος είχε βιώσει ένα επίμονο πένθος αντί για το μίσος, η διεργασία του πένθους θα είχε πραγματοποιήσει σιγά σιγά τη διεργασία της, ενώ αντίθετα η μετατοπισμένη συναισθηματική κατάσταση, ίσως και εξαιτίας ακριβώς αυτής της χίμαιρας, θα μπορούσε να επιμείνει μακροχρόνια ή και μόνιμα. Το πιο συχνό παράδειγμα: τραυματική απογοήτευση κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, μίσος ενός συγκεκριμένου τύπου προσώπων καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής."
Πηγή: https://www.facebook.com/nicolas.zorbas.75/posts/441107160373940
Εικόνα: Charl Folscher