Ρωγμές του Εγώ-δέρματος

Μια Λατινοαμερικανίδα συνάδελφος, η οποία άκουσε μια από τις διαλέξεις μου για το Εγώ-δέρμα, μου ανέφερε αυτή την περίπτωση.

Ο Χουανίτο, ο οποίος παρουσίαζε μια εγγενή ανωμαλία, έπρεπε να εγχειριστεί στις Ηνωμένες Πολιτείες λίγο μετά την γέννησή του. Η μητέρα του είχε διακόψει τις οικογενειακές και τις επαγγελματικές της υποχρεώσεις για να τον συνοδεύσει, αλλά για πολλές εβδομάδες δεν μπορούσε να τον δει παρά μέσα από ένα τζάμι, δίχως να τον αγγίζει ή να του μιλά. Η εγχείρηση πέτυχε. Η ανάρρωση, χάρη στα μέτρα που είχαν ληφθεί, εκτυλίχθηκε ομαλά. Μετά την επιστροφή στην πατρίδα η κατάκτηση της ομιλίας πραγματοποιήθηκε φυσιολογικά και μάλιστα πριν από το αναμενόμενο. Οι ψυχικές συνέπειες όμως αυτού του γεγονότος ήταν σημαντικές για το αγοράκι και χρειάστηκε να κάνει ψυχοθεραπεία στην ηλικία των πέντε-έξι ετών.

Η αποφασιστική καμπή της ψυχοθεραπείας πραγματοποιήθηκε σε μια συνεδρία όπου ο Χουανίτο ξεκολλά από τον τοίχο ένα μεγάλο άγραφο ακόμα κομμάτι από το αυτοκόλλητο χαρτί που υπήρχε στον τοίχο (ο τοίχος ήταν καλυμμένος επίτηδες με αυτοκόλλητο χαρτί το οποίο μπορούσε να πλυθεί για να μπορούν τα παιδιά να ζωγραφίζουν ελεύθερα). Κόβει αυτό το κομμάτι σε μικρά κομματάκια. Γδύνεται εντελώς και ζητά από την ψυχοθεραπεύτριά του να κολλήσει αυτά τα κομματάκια πάνω σε ολόκληρο το σώμα του, εκτός από τα μάτια, επιμένοντας πολύ στην διπλή αναγκαιότητα: αφενός να χρησιμοποιήσει όλα τα κομμάτια και αφετέρου να καλύψει ολόκληρο το σώμα του, δίχως να μείνουν κενά (εκτός από τα μάτια). Στις επόμενες συνεδρίες επαναλαμβάνει αυτό το παιχνίδι: η ψυχοθεραπεύτριά του να τυλίγει ολόκληρο το σώμα του και στην συνέχεια αυτός να κάνει το ίδιο πράγμα σε έναν πλαστικό κολυμβητή.

Ο Χουανίτο αποκατέστησε με αυτό τον τρόπο τις ρωγμές του Εγώ-δέρματός του, που οφείλονταν στην αναπόφευκτη σε παρόμοιες νοσηλείες ένδεια απτικών και ηχητικών επαφών, καθώς και σωματικών χειρισμών εκ μέρους της μητέρας του και του περιβάλλοντος που του παρείχε μητρικές φροντίδες. Η διατήρηση του καθημερινού οπτικού δεσμού μαζί της επέτρεψε στο γεννώμενο Εγώ να προστατευθεί: γι' αυτόν τον λόγο είναι απαραίτητο, στο παιχνίδι της χαρτεπικόλλησης με την ψυχοθεραπεύτριά του, να κρατήσει ανοιχτά τα μάτια. Αυτό το έξυπνο αγοράκι, το οποίο έλεγχε σε ικανοποιητικό βαθμό την γλώσσα, κατάφερε να λεκτικοποιήσει, με την βοήθεια της ψυχοθεραπεύτριάς του, τις δύο ανάγκες του σωματικού του Εγώ: την ανάγκη να νιώσει το δέρμα του σαν μια συνεχόμενη επιφάνεια και την ανάγκη να εγγράψει όλα τα ερεθίσματα που λάμβανε από τον εξωτερικό κόσμο και να τα εντάξει σε ένα κοινό κέντρο των αισθήσεων, στον κοινό νου.



Πηγή: Απόσπασμα από το βιβλίο του Didier Anzieu "Το Εγώ-δέρμα", εκδόσεις Καστανιώτη

Εικόνα: "Φόκους στην ελευθερία", έργο σε καμβά με τζάμι, μέταλλο, και νερομπογιές, της εικαστικού Ελένας Λιακούδη