"Ποια είναι τα συνειδητά και ασυνείδητα κίνητρα της συγχώρεσης; Τί ωθεί έναν άνθρωπο να συγχωρήσει; Σε ποιο βαθμό η συγχώρηση απευθύνεται στον άλλον και σε ποιόν βαθμό ανταποκρίνεται σε δικές του ανάγκες; Κινείται από ένα αίτημα του άλλου ή υπακούει σε δικά του κίνητρα; Συγχωρώ κάποιον για κάτι που με έθιξε προσωπικά, για κάτι που άλλαξε τη ζωή μου, που είναι ιδιαίτερης σημασίας για μένα. Τη συγχώρεση δεν την κινεί ο άλλος, αυτός που προκάλεσε την απώλεια, έστω και αν φαινομενικά γίνεται έτσι. Ακόμη και όταν την ζητά, δεν είναι αυτός που κινητοποιεί τη διαδικασία. ‘Ένα σημαντικό μέρος της διαδικασίας έχει επιτελεσθεί στο ασυνείδητο και η συνειδητή εξωτερική έκκληση είναι απλά η αφορμή για την πιστοποίηση της τελικής έκβασης αυτής της διαδικασίας. Η συγχώρεση αφορά περισσότερο αυτόν που τη δίνει και λιγότερο αυτόν που τη ζητά. Δεν τίθεται φυσικά θέμα συγχώρεσης για κάτι που δεν σου είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Θέμα συγχώρεσης εγείρεται για κάτι που σου είναι πολύτιμο, ίσως αναντικατάστατο, ίσως χαμένο για πάντα και που έως τότε δεν σου ήταν δυνατόν να φανταστείς τη ζωή σου χωρίς αυτό. Ποια είναι η σχέση σου με το απολεσθέν αντικείμενο όταν συγχωρείς, πως έχεις μέσα σου αυτό που έχασες για πάντα, αυτό που σου στέρησαν; Στη συγχώρεση το αγαπάς και το κρατάς ζωντανό μέσα σου όπως και πριν, μέσω της διαδικασίας του πένθους έχει αποκτήσει μια τόσο εναργή παρουσία μέσα σου ώστε είσαι πλέον σε θέση να παραιτηθείς από τις συνέπειες της απώλειάς του. Έτσι ώστε να μην χρειάζεται πλέον ούτε η ανάκλησή του μέσω μιας στάσης οιονεί εκδίκησης. Όταν χάνεις κάτι σημαντικό, σου τίθεται το θέμα της διαχείρισης αυτής της απώλειας. Πως θα είναι η ζωή σου χωρίς αυτό που σου ήταν τόσο σημαντικό, τόσο απαραίτητο; Φαίνεται πως αυτό καθορίζεται τελικά από τα βαθύτερα συναισθήματα που είχες γι’ αυτό που έχασες, ιδιαίτερα εάν παράλληλα με τα θετικά συναισθήματα υπήρχε ένας λανθάνων θυμός, μια βαθύτερη απογοήτευση ή –και αυτό είναι σημαντικότερο– εάν ακόμη περίμενες κάτι, εάν διεκδικούσες κάτι, εάν υπήρχε αυτό που στην ψυχανάλυση ονομάζουμε αμφιθυμία ή, πολύ συχνά, αν ήταν ένα απαραίτητο ναρκισσιστικό σου συμπλήρωμα. Όταν τα αρνητικά συναισθήματα συνυπάρχουν με τα θετικά, όταν τα μεν δεν καταλαγιάζουν τα δε, έχεις μέσα σου αυτό που έχασες όχι μόνο με λύπη που το έχασες αλλά και με θυμό γι’ αυτό που δεν θα σου δώσει πια. Αυτό που ήταν μια προσμονή, μια διεκδίκηση στην πραγματική ζωή, δεν έχει πλέον εξωτερικό αντικείμενο και μεταφέρεται ως ανεκπλήρωτη και ανεδαφική προσδοκία στην ενδοψυχική πραγματικότητα. Τί θα κάνεις τώρα που δεν έχεις το αντικείμενο για να το αγαπάς, τί θα κάνεις τώρα που δεν μπορείς πλέον να προσδοκάς, να του ζητάς; Ποιόν θα συνεχίσεις να αγαπάς, από ποιόν θα συνεχίσεις να ζητάς; Η πορεία του πένθους, και ιδιαίτερα του παθολογικού πένθους, μας δείχνει την έκβαση αυτής της μετακίνησης. Μια αγάπη στην οποία βάραινε η εξάρτηση, μια διεκδίκηση στην οποία βάραινε ο θυμός, μετατρέπονται σε αδυναμία να ακουμπήσεις κάπου μέσα σου, σε δυσκολία να ησυχάσεις το θυμό μέσα σου. Η αναντικατάστατη θέση του αντικειμένου που χάθηκε γίνεται αδυναμία να το αντικαταστήσεις με κάτι άλλο μέσα σου και έξω, να ησυχάσεις μέσα σου την απώλειά του· και αυτό οδηγεί σε όλες τις εκδοχές του παθολογικού πένθους. Όταν ο θυμός γίνεται ενοχή, έχουμε την κατάθλιψη, όταν η διεκδίκηση από το αντικείμενο που χάθηκε επιμένει, έχουμε π.χ. την παραπτωματική συμπεριφορά, που είναι ότι θα πάρω αυτό που θέλω, το δικαιούμαι, έστω και αν δεν θέλεις να μου το δώσεις.
Νομίζω ότι τώρα έχουμε τη δυνατότητα να καταλάβουμε τη φύση και τη λειτουργία της συγχώρεσης που αναφέρεται σε αυτόν που μας έχει κάνει το κακό, μας στέρησε αυτό που μας ήταν πολύτιμο. Συγχωράει αυτός που έχει τη δυνατότητα να λύσει το θέμα μέσα του και δεν συγχωράει αυτός που, επειδή δεν μπορεί να το λύσει μέσα του, το μεταφέρει ξανά έξω."
Πηγή: Απόσπασμα από το κείμενο Συγχώρεση – Μια ψυχαναλυτική προσέγγιση
Εικόνα: softeeboy